Ons onderwijs heeft er steeds meer voor gezorgd, dat we die relaties uit het oog zijn verloren.

Systeemdenken is het vermogen om relaties te zien en te begrijpen. Door deze manier van denken zien we ook het totaalbeeld, niet slechts de details. Ook hebben we oog voor de wijze waarop onderdelen elkaar beïnvloeden en op elkaar reageren. Systeemdenken zou je kunnen vergelijken met het hanteren van een zoomlens op een camera. Afwisselend zoomen we in en uit om behalve de details ook "the big picture" te kunnen zien.

Systeemdenken is één van de vijf disciplines, die Peter Senge heeft beschreven in zijn werk over de lerende school: gezamenlijke visie, persoonlijk meesterschap, teamleren, mentale modellen, systeemdenken

Het is "de vijfde discipline", die de andere disciplines met elkaar verbindt en ze tevens oproept. De disciplines van de lerende school zijn niet alleen toepasbaar op schoolniveau, maar ze kunnen van grote betekenis zijn om het leren in de klas nieuwe impulsen te geven. Impulsen, die nodig zijn in deze tijd en die het onderwijs voor kinderen én voor leerkrachten boeiender en effectiever maken. Een grote behoefte in het onderwijs van nu!

In het schooljaar 2002-2003 zijn we gestart met een zeer succesvolle pilot: "Systeemdenken in de klas". Door middel van dit aanbod stellen we ook andere scholen in de gelegenheid om kennis te nemen en aan de slag te gaan met deze nieuwe aanpak.

• kennis nemen van de belangrijkste achtergronden, kenmerken en essenties van systeemdenken
• inzicht in de mogelijkheden die systeemdenken in de klas kan bieden: samenwerkend leren, vergroten van betrokkenheid, meer aansluiten bij behoeften van kinderen
• inzicht in de samenhang tussen systeemdenken, meervoudige intelligentie, coöperatief leren en denkgewoonten als bouwstenen voor goed onderwijs in de 21 e eeuw
• kennis maken met de diverse werkvormen die bij het systeemdenken worden gebruikt, met name gedragspatroongrafieken en causale lussen
• leren van vaardigheden om systeemdenken zelf toe te passen en om het in te zetten in de praktijk van de klas

Het aanbod omvat in totaal één studiedag en vijf teambijeenkomsten, waarin aandacht zal worden geschonken aan bovenstaande doelen. Ook is er tijdens deze bijeenkomsten ruimte om samen te praten over opgedane ervaringen en om kennis en vaardigheden uit te wisselen. Aan het einde van elke bijeenkomst zullen de deelnemers opdrachten krijgen waar ze in hun eigen klas mee aan de gang kunnen.

Het boek van Jan Jutten , dat in september 2003 is verschenen, is het enige Nederlandstalige materiaal, dat tot nu toe beschikbaar is. Veel van dit materiaal is ontwikkeld in samenwerking met de Watersfoundation, een Amerikaanse organisatie die zich bezig houdt met het stimuleren van systeemdenken in het onderwijs.

Leerkrachten en directies van scholen voor primair onderwijs.

De studiedag en de teambijeenkomsten hebben het karakter van een teamscholing. (kan dus ook uit het nascholingsbudget worden betaald). Mogelijke vervolgactiviteiten worden in onderling overleg afgesproken. Eventuele coaching van leerkrachten kan zowel door de directie als door de medewerker van Natuurlijk Leren worden uitgevoerd. Een combinatie van beiden is eveneens een kansrijke optie.

Data in overleg te bepalen. Wat betreft de studiedag gaat de voorkeur uit naar een locatie buiten de school. (letterlijk en figuurlijk afstand nemen�) Een studiedag vergt ongeveer 16 uur per begeleider. (inclusief voorbereiden en ontwikkelen) De teambijeenkomsten 4 uur per bijeenkomst. Er kan overleg gevoerd worden over het aantal uren dat men aan implementatie wil besteden.